Referendabele Populisten.
Populisten zijn mensen en bewegingen die de ‘verkeerde weg’ bewandelen in de mars naar hogere doelen, en dus fout. Inderdaad, juist die mensen die voor zichzelf en hun omgeving opkomen en daarom geen gevolg geven aan de veelal heilloze utopische ideeën van opportunistische zelfbenoemde leiders. Plannen waarbij groepen van hun identiteit worden beroofd waardoor zij zich niet meer geborgen weten binnen hun clan. Denk aan de wijk Duindorp, aan Groningen (aardgas), Catalonië (corrupte centrale overheid), Italië (corruptie, massa-immigratie), Duitsland (AfD, massa-immigratie) en Denemarken. Voortvloeisels van de politieke capriolen van de ongekozen Europese Commissie daarin gesteund door de Europese Raad van regeringsleiders.
In de visie van deugmensen misleiden populisten het publiek met onwaarheden, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Macron’s ‘en Marche!’. Populisten zijn dus het type mensen dat complex gepresenteerde zaken ‘simplificeert’ tot een Ja of Nee en daarbij geen andere wegen aanwijzen. Toch geldt algemeen dat je pas boven de stof staat als je deze simpel kan presenteren. Mijn eerste wiskundeleraar was een voorbeeld hoe je eenvoudige algebra onbegrijpelijk kon maken waardoor het éénen regende in de klas.
Beroepsdemocraten denken zo complex dat het magie wordt, ook kenmerkend voor religies. Hoewel president Macron begreep dat de Brexit, evenals de verkiezingsuitslag in Italië, Polen, Oostenrijk en Hongarije, als een ‘wake-up call’ moet worden gezien, wilde niemand in Brussel of Berlijn luisteren. Hierdoor heeft de EU een van haar grootste bijdragende leden (het VK) en het grootste deel van Midden- en Oost-Europa (met name de Visegrad-groep) van zich vervreemd en zijn mediterrane landen uitgesproken somber gestemd. Een verschijnsel dat nu ook in noordelijk Europa steeds duidelijker wordt. Zo ook in Hongarije waar voor een derde opeenvolgende periode Viktor Orbán werd gekozen. De EU toont over de vraag of het populisme soms wel eens terecht is, geen zweem van zelfreflectie. In elke een relatie is zo’n vervreemding de opmaat tot ruzie, wantrouwen en uiteindelijk een scheiding. Dat belooft nog wat.
Zijn wij niet allen populisten
Op nationale schaal zien we dit verschijnsel ook, thans bij de voorgenomen intrekking van de Wet op het Raadgevend Referendum (Intrekkingswet). Deze wet was bedoeld als opmaat naar een Correctief of Bindend referendum, iets dat jammerlijk in het parlement de nek werd omgedraaid. De rol van D66 hierin is bekend toen Pechtold, als ooit Wim Kok, zijn ideologische donsveertjes afschudde. Zijn houdbaarheidsdatum is verlopen en steeds meer D66-leden, als Boris van der Ham (Opfrissing) en Jan Terlouw, verzetten zich tegen de uitverkoop van de kroonjuwelen. Waarop direct werd gemeld dat van der Ham een populist is die uit is op het leiderschap van D66.
Boris stelt slechts dat referenda een essentieel onderdeel zijn van een democratie, die politici scherp houden en complex gemaakte zaken terugbrengt tot inhoudelijk debatwaardige proporties. In landen als Zwitserland en Ierland wordt dit ‘constructieve referenda’ genoemd, omdat zij tevens richting geven aan hoe het dan wel zou moeten of kunnen. Opmerkelijk is dan dat zowel het Oekraïne- als het Sleepwetreferendum hetzelfde deden, een brede maatschappelijke discussie hoe het verder zou moeten.
D66 senaatsleider Thom de Graaf stelt dat (1) hij voorstander is van zo’n ‘constructief referendum’, (2) een referendum bottom-up en niet top-down dient te zijn. Ofwel precies wat onze laatste twee referenda waren.
Toch zijn er nog voorstanders van deze Intrekkingswet in de partij te vinden. In hun visie is er geen sprake van stelen van eigen spullen (referenda optuigen en dan verduisteren) en komt voor de gestolen eigen spullen een voornemen om te gaan nadenken over een constructief referendum naar Zwitsers en Iers model. Ofwel na te denken hoe iets op te tuigen dat je net in de politieke Kliko hebt gedumpt.
Veel beloven, weinig geven, doet dwaze mensen in vreugde leven. Aldus wijlen mijn grootvader.